در روستاها و حومه شهرهای کوچک به دلیل اینکه تعداد دانش آموزان برای تشکیل شدن کلاس های یک پایه تحصیلی به حد نصاب نمی رسد کلاس های چند پایه تشکیل می شوند. آشنایی با نحوه اداره این کلاس ها از اهمیت زیادی برخوردار می باشد. دانش آموزانی که در این کلاس ها مشغول به تحصیل می باشند از نظر رشد اجتماعی، پختگی رفتاری، روحیه همکاری، بیان احساسات و عواطف و … نسبت به دانش آموزانی که در کلاس یک پایه تحصیل می کنند برتری دارند.
دلایل تشکیل کلاس های چند پایه و نحوه اداره این کلاس ها
تدریس معلمین در کلاس های چند پایه کمی دشوار است. معلم در این کلاس مانند سرپرست خانواده‌ای پرجمعیت به شمار می رود. معلمین کلاس های چند پایه باید برای دانش آموزان در پایه های مختلف به صورت متفاوت برنامه ریزی نمایند. علاوه بر موارد ذکر شده معلم باید محبت و توجه خود را به نسبتی مساوی بین هر یک از دانش آموزان تقسیم کند. معلمانی که در کلاس های چند پایه مشغول به تدریس هستند باید با اصول تدریس در این کلاس ها و نحوه اداره کلاس های درس چند پایه آشنایی کامل را داشته باشند.
دلیل تشکیل کلاس های درس چند پایه چیست؟
از مهم ترین دلایل تشکیل کلاس های چند پایه می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تعداد دانش آموزان در مناطق روستایی برای تشکیل کلاس های یک پایه به حد نصاب نمی رسد.
- کمبود معلم در مناطق روستایی و محروم
- کمبود وسایل نقلیه عمومی در روستا باعث می شود تا کودکان نتوانند برای شرکت در کلاس های تک پایه به روستاها و شهرهای نزدیک بروند.
- وجود مشکلات مالی خانواده
- برخی از خانواده ها به دلیل آداب و رسومی که دارند مانع از حضور دانش آموزان در فضای مدرسه می شوند.
چگونه فضای کلاس های چند پایه را بهینه سازی کنیم؟
بهینه سازی فضای آموزشی چند پایه از اهمیت زیادی برخوردار است. برخی از مهم ترین روش ها برای بهینه سازی فضای این کلاس ها عبارت‌اند از:
- استفاده از طرح دروس مناسب
- تقسیم کردن مسئولیت ها بین دانش آموزان
- برای تدریس بهتر، معلمان در کلاس های چند پایه می توانند از کتاب ها، کارت ها و لوحه های آموزشی استفاده کنند.
- استفاده از تمرین های درسی خودآموز
- مدیریت زمان
- تعیین معلم یار از بین دانش آموزان زرنگ برای یاددهی به دانش آموزان ضعیف تر
- فراهم کردن محیطی مناسب و فعال جهت یادگیری بهتر دانش آموزان
- نصب چند تخته سیاه در فضای کلاس
- سازماندهی کردن دانش آموزان برای خودآموزی
- دانش آموزان را با احترام صدا بزنید.
- معلمین کلاس های چند پایه بهتر است اسامی دانش آموزان را سریع به خاطر بسپارند.
- معلم باید تفاوت های فردی هر یک از دانش آموزان را در نظر داشته باشد.
- ویژگی های خاص دانش آموزان را به خاطر بسپارید.
- معلم در زمان تدریس بهتر است به صورت حرفه‌ای عمل کند و بیانی شیوا و آرام داشته باشد.
- قوانین مدیریتی را در کلاس های چند پایه اجرا کنید.
در صورتی که شما در زمینه انواع روش تدریس و برنامه ریزی کلاسی تمایل دارید اطلاعات مفیدی را کسب کنید می توانید به وب سایت معلم شو مراجعه کنید. در این وب سایت همچنین نکات آموزشی زیادی برای دانشجویان دانشگاه فرهنگیان وجود دارد.
یکی دیگر از وب سایت های معتبر در زمینه هوشمند سازی مدارس و کلاس های درس سامانه معلم هوشمند است. این سامانه دارای دو اپلیکیشن مربوط به معلمین و والدین نیز می باشد و شما می توانید با نصب این اپلیکیشن های اطلاعات مفیدی را در رابطه با سیستم آموزشی به دست آورید.
بررسی مزایای آموزشی چند پایه
تشکیل کلاس های چند پایه دارای مزیت های زیادی است. از مهم ترین مزایای آموزش چند پایه می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- در کلاس های چند پایه دانش آموزان دارای سنین مختلف بین 7 تا 15 ساله هستند. دانش آموزان در رده سنی مختلف دوره های مختلفی از رشد فکری و جسمی را می گذرانند. در نتیجه تعامل بین آن ها اثرات مثبتی در یادگیری شان دارد.
- معلم در زمان تدریس می تواند از برخی از وسایل آموزشی برای همه پایه ها استفاده کند. در این صورت در وقت و هزینه آموزش صرفه جویی می گردد.
- در کلاس های چند پایه معلم می تواند دانش آموزانی را که در برخی از دروس ضعیف هستند و عقب ماندگی دارند را در پایه پایین تر کلاس قرار دهد.
- دانش آموزانی که در پایه های بالاتر تحصیل می کنند می توانند در جریان تکرار دروس سال های قبلی خود قرار بگیرند. در نتیجه یادگیری دانش آموزان بیشتر می شود.
- روابط اجتماعی دانش آموزان بهبود پیدا می کند.
- با تقسیم بندی مسئولیت ها دانش آموزان یاد می گیرند که در هر کاری مسئولیت پذیر باشند.
- در کلاس های چند پایه معلم می تواند از بین دانش آموزان پایه بالاتر معلم یار انتخاب کند. وظیفه معلم یار رفع مشکلات درسی دانش آموزان در سایر پایه ها است.
بررسی مشکلات کلاس های چند پایه
برگزاری این کلاس ها کمی دشوار است. از مهم ترین مشکلات و مسائل مربوط به فضای آموزشی چند پایه عبارت‌اند از:
- کمبود نیروی انسانی:
در این کلاس ها معلم علاوه بر اینکه باید محتوای آموزشی را تدریس کند وظایف متعدد دیگری را نیز برعهده دارد. اغلب وظایف زیر بر عهده معلم است:
- معلم ورزش
- مربی بهداشت
- در برخی از موارد معلم به عنوان مدیر یا معاون مدرسه نیز در حال فعالیت است.
- متصدی امور دفتری و …
- برخی از معلمان فارغ‌التحصیل مراکز تربیت معلم هستند و برای تدریس در کلاس های چند پایه آموزشی به آن ها داده نشده است.
- اغلب معلمین این کلاس های درسی از بین سرباز معلم ها و آموزشیاران نهضت سواد آموزی انتخاب می شوند.
- کمبود وقت برای تدریس همه پایه های تحصیلی
- کمبود اطلاعات معلم برای تدریس همه دروس
- نامناسب بودن فضای آموزشی
- دستمزد معلمین کافی نیست.
- مدرسه فاقد امکانات رفاهی و بهداشتی است.
- مدرسه بودجه کافی ندارد.
- در دسترس نبودن کتاب های درسی مناسب
نحوه مدیریت و سازماندهی کلاس های درس چند پایه چگونه است؟
مدیریت کلاس های چند پایه از اهمیت زیادی برخوردار می باشد. هر چقدر مدیریت کلاس بهتر باشد یادگیری دانش آموزان نیز بیشتر می شود و کلاس درس نظم بیشتری دارد.
معلم یک کلاس چند پایه باید بتواند فضای فیزیکی را نیز سازمانی دهی کند. معلم می تواند از کارت ها و لوحه های آموزشی استفاده کند و آن ها را روی دیوار کلاس بچسباند. آرایش میز و نیمکت ها نیز از اهمیت زیادی برخوردار می باشد و دانش آموزان یک پایه تحصیلی باید در نزدیکی یکدیگر بنشینند.
برخی از رهنمودهای کاربردی برای مدیریت کلاس های چند پایه عبارت‌اند از :
- معلم کلاس های چند پایه بهتر است با تمامی روش ها و فنون مؤثر برای تدریس آشنایی داشته باشد.
- در کلاس های درس چند پایه دانش آموزان در رده سنی مختلف و توانایی هایی متفاوت مشغول به تدریس هستند در نتیجه معلم نباید از یک روش تدریس استفاده کند.
- معلم قبل از حضور در کلاس باید طرح درس روزانه‌اش را آماده کند و برنامه ریزی کاربردی را داشته باشد.
- دانش آموزان را گروه بندی کند.
- معلم بهتر است فعالیت هایی یکسان را برای دانش آموزان در رده سنی مختلف ارائه دهد.
روش های تدریس در کلاس های درس چند پایه
برخی از شیوه های رایج تدریس در کلاس های چند پایه را در مطلب زیر ارائه می دهیم.
1.روش محوری :
زمانی که معلم مشغول به تدریس یکی از پایه های تحصیلی است باید برای سایر گروه های تحصیلی فعالیت یا تکلیفی را مشخص کند. در این صورت هر یک از دانش آموزان مشغول به انجام فعالیتی هستند و در نتیجه در نظم کلاس اختلالی ایجاد نمی شود.
2.روش گروهی :
در این روش معلم یک درس معین را برای تمامی پایه های موجود در کلاس تدریس می کند. بعد از اتمام کلیات درس معلم باید با توجه به توانایی و اطلاعات دانش آموزان هر پایه توضیحات اختصاصی را به صورت مجزا برای هر یک از پایه های تحصیلی مطرح سازد.
از روش گروهی برای تدریس دروسی نظیر نقاشی، خوشنویسی، قرآن، ورزش و دینی می توان استفاده کرد. شایان ذکر است که روش گروهی برای سه پایه تحصیلی که نزدیک به هم هستند قابل انجام می باشد.
3.روش محوری و گروهی :
در این روش برخی از درس ها به کمک روش محوری و برخی دیگر به صورت گروهی تدریس می شوند.
نتیجه گیری :
اگر مدیریت و سازماندهی کلاس های چند پایه به درستی انجام گردد می توان نتایجی برابر یا بهتر از کلاس های تک پایه را به دست آورد. به طور کلی هدف از برگزاری این کلاس ها ایجاد نظم، آرامش و تدریس بهتر با کمترین امکانات است.
