روش تدریس بدیعه پردازی چیست؟

مقدمه

امروز قصد داریم در این مقاله به بررسی روش تدریس بدیعه پردازی بپردازیم. تا انتهای مطلب در سایت معلم شو ما را همراهی کنید. این روزها متدهای آموزشی مختلف برای طرح درس معلمان دانشگاه فرهنگیان مورد استفاده قرار می‌گیرند. روش تدریس مد نظر ما شیوه‌ی بدیعه پردازی است. یکی از شیوه های تدریس که باعث می شود تا خلاقیت دانش آموزان در کلاس درس شکوفا شود، شیوه‌ی بدیعه پردازی است.

در این سبک از تدریس دانش آموزان در فرایند آموزش حضور فعال دارند و همین امر هم موجب عمیق تر شدن یادگیری توسط آنان می‌شود‌. مبنای پایه گذاری این سبک تدریس یادگیری از راه گسترش خلاقیت دانش آموز و تفکر نوآورانه توسط او است. در بدیعه پردازی به دنبال این هستیم که هر آن چه در ساختار سنتی سد راه آموزش بوده را بشکنیم. بدین ترتیب راه های جدیدی برای حل مسئله و یادگیری پایدار کودکان هموار می‌شوند.

گام‌های مختلف روش تدریس بدیعه پردازی

روش تدریس بدیعه پردازی مستلزم طی مراحل مختلفی است که در ادامه‌ی مقاله به آن‌ها اشاره خواهیم کرد. در گام اول بدیعه پردازی، معلم هوشمند از شاگردان خود تقاضا می‌کند تا به توصیف شرایط فعلی موجود بپردازند. دانش آموزان هم موظف هستند تا تمام چیزهایی که از محیط درک می‌کنند را بر زبان جاری کنند. گام بعدی در سبک تدریس بدیعه پردازی قیاس به صورت مستقیم است.

منظور ما از قیاس مستقیم این است که آموزگار تلاش می‌کند تا با استفاده از مفاهیم آشنا به توضیح مفاهیم ناآشنا و جدید در کلاس بپردازد. برای مثال معلم یکی از مفاهیم علوم مثل انجماد را طرح می‌کند. او از دانش آموزان می‌خواهد تا فکر کنند که عمل انجماد شبیه به چه چیزی است. سپس دانش آموزان از فرایند قیاس مستقیم کمک می‌گیرند. یعنی اینکه دانش آموزان قیاس های مستقیمی بین انجماد و چیزهایی که در نظرشان به انجماد شباهت دارد انجام می‌دهند. در نهایت باید لیستی از قیاس های انجام شده روی کاغذ یا تخته کلاس نوشته شود.

قیاس شخصی و تعارض فشرده در بدیعه پردازی

در روش تدریس بدیعه پردازی با انواع و اقسام قیاس ها مواجه هستیم. در قسمت قبلی مقاله به قیاس مستقیم اشاره کردیم. در ادامه می‌خواهیم شما را با انواع دیگری از قیاس در فرایند آموزش آشنا کنیم. یکی دیگر از قیاس هایی که در زمره‌ی گام های فرایند آموزش و یادگیری در بدیعه پردازی محسوب می‌شود، قیاس شخصی است. در این شکل از قیاس دانش آموزان احساسات، تمایلات و انگیزه های خود را درون قیاس و در قالب خودشان شرح می‌دهند.

در حقیقت ما با قیاس شخصی شاهد یک نوع هم‌سویی و همدلی شاگردان با مفاهیم درسی هستیم. این مسئله می‌تواند به شدت میزان خلاقیت دانش آموزان را تقویت کند. مثلا در علوم تجربی معلم از دانش آموزان می‌خواهد که خود را به جای مولکول های آب یا غیره قرار دهند.

از دیگر انواع قیاس مورد استفاده در روش تدریس بدیعه پردازی قیاس تعارض فشرده است. در این گام معلم کلاس از شاگردان خود تقاضا می‌کند که برای مثال دو عبارت متضادی که به کار برده اند را انتخاب کنند. این عبارات متضاد می‌توانند سرد و گرم، کوچک و بزرگ، دور و نزدیک و… باشند. در واقع این مفاهیم متضاد باید از دل توصیف های ارائه شده در قیاس شخصی توسط شاگردان کلاس بیرون کشیده شوند. در نهایت نیز بهترین آن‌ها انتخاب شود.

گام آخر: قیاس مجدد و مستقیم شخصی

گام آخر در روش تدریس بدیعه پردازی انجام قیاس مجدد و مستقیم شخصی است. مثلا دانش آموزان دوباره با راهنمایی آموزگار، خودشان را به جای مولکول های آب در حالت سرد و گرم قرار می‌دهند. در نهایت توضیحاتی را در خصوص فرایند مذکور ذکر می‌کنند. در واقع بحث تعارض ها بار دیگر به وسیله ی قیاس مستقیم و شخصی ادامه پیدا می‌کند.

انعطاف پذیری روش تدریس بدیعه پردازی

در روش تدریس بدیعه پردازی مراحل مختلفی وجود دارند که قاعدتا زمان بر هستند. اگر زمان کافی برای این سبک از تدریس در نظر گرفته نشود، مفاهیم به درستی برای دانش آموزان روشن نخواهد شد. در نتیجه یادگیری هم به شکل استاندارد اتفاق نخواهد افتاد. البته جا دارد این نکته را ذکر کنیم که بجز گام اولی که در ابتدای مقاله اشاره کردیم، سایر مراحل پیش نیاز هم نیستند. به همین جهت می‌توانید به عنوان یک معلم هوشمند آن‌ها را برای افزایش میزان خلاقیت شاگردان خود به کار گیرید. در حقیقت این سبک از تدریس نیاز به خلاقیت و ذهن باز معلم دارد.

این معلم است که می‌تواند با یک ذهن خلاق مراحل مختلف مذکور را با توجه به شرایط دانش آموزان به بهترین شکل ممکن با یکدیگر تلفیق کند. در هر صورت دست معلم باز است. برای مثال می‌تواند فقط به مرحله ی قیاس مستقیم یا شخصی بسنده کند. یا اینکه فقط از گام تعارض فشرده بیشترین بهره را ببرد. فرمان و کنترل جذابیت تدریس در دستان معلم کلاس است.

معلم خوب فقط نباید به شیوه های سنتی و آن چه که در کتاب ها خوانده است خودش را محدود کند. در این حرفه معلم می‌تواند خودش روش هایی از ارتباط با دانش آموزان را ابداع کند تا فرایند یادگیری تسهیل شود. در عین حال که معلم لازم است در کار خود خلاقیت حرفه ای داشته باشد، باید به رعایت اصول یادگیری و تربیتی نیز بپردازد.

مزایا و معایب روش بدیعه پردازی

روش تدریس بدیعه پردازی همواره مزایا و معایبی را با خود به همراه دارد که در این قسمت از مقاله به آن‌ها می‌پردازیم. در روش تدریس بدیعه پردازی سواد علمی دانش آموزان مخصوصا در درس هایی مثل علوم و ریاضی افزایش پیدا می‌کند. به همین جهت از بهترین روش هایی است که در دروس سخت فوق الذکر همواره نتایج موفقیت آمیزی را با خود به همراه داشته است. این سبک از درس محدودیت زمانی و مکانی ندارد. به همین دلیل هم به سهولت می‌توان آن را در هر موقعیت مکانی و زمانی به کار بست.

بدیعه پردازی همان‌طور که از اسمش پیداست مهارت های خلاقانه‌ی دانش آموزان نظیر قابلیت پیش بینی و فرضیه سازی را تقویت می‌کند. از طرف دیگر با تدریس دروس به این سبک روحیه‌ی همکاری مابین اعضای یک کلاس شکل می‌گیرد. بدیعه پردازی باعث می شود تا توانایی های بالقوه‌ی افراد به کار گرفته شوند.

همچنین خلاقیت آن‌ها نیز شکوفا شود. شاگردان کلاس درس با این شیوه احساس می‌کنند که به توانمندی ها و علایق آن‌ها توجه شده است. همچنین در این سبک نیازهای دانش آموزان نیز سنجش خواهد شد. علاوه بر مزایایی که ذکر کردیم این سبک هم ممکن است برخی محدودیت ها یا معایبی داشته باشد.

یکی از مشکلاتی که همواره آموزگاران با آن مواجه هستند این است که بدیعه پردازی با نظام سنتی ارزشیابی منطبق نیست. بسیاری از معلمان نیز ممکن است با این سبک آشنایی درستی نداشته باشند. از طرف دیگر منابع و مواد آموزشی متنوع در مدارس به ندرت یافت می‌شود و از این حیث با کمبود مواجه هستیم.

خلاقیت به وسیله فعالیت های استعاره ای روش تدریس بدیعه پردازی، تبدیل به جریانی آگاهانه می شود. فعالیت های استعاره ای فرایند مقایسه یک چیز یا نظر با چیز یا نظر دیگر به خاطر اشتراک مشابهت است.

روش تدریس بدیعه پردازی با استفاده از فعالیت های استعاره ای، ساختی را به وجود می آورد که دانش آموزان به وسیله آن ساخت می توانند خود را از فعالیت های روزانه رها سازند، و در موقعیتی قرار دهند که موجب تقویت تخیل و بصیرت آنها شود. برای تمرین روش بدیعه پردازی از سه نوع قیاس: قیاس شخصی، قیاس مستقیم و تعارض فشرده استفاده می شود.

بدیعه پردازی به منظور افزایش خلاقیت دانش آموزان تدوین و طراحی می شود. مشارکت دانش آموزان در تجربه بدیعه پردازی موجب تقویت احساس و روابط اجتماعی مطلوب در بین آنان می شود. روش بدیعه پردازی می تواند دانش آموزان را در نگارش خلاق، کشف مسائل اجتماعی، حل مسئله و گسترش چشم انداز مفهوم کمک کند.