مقدمه
امروز قصد داریم در این مقاله به بررسی روش تدریس بحث گروهی بپردازیم. تا انتهای مطلب در سایت معلم شو ما را همراهی کنید. این روزها متدهای آموزشی مختلفی توسط معلمان برای طرح درس مورد استفاده قرار می‌گیرند. روش تدریس مدنظر ما شیوه‌ی بحث گروهی است. یکی از مشکلاتی که معمولا در شیوه های مرسوم و سنتی تدریس مورد انتقاد قرار می‌گیرد، عدم وجود شرایط تعاملی برای مشارکت دانش آموزان است. گاهی اوقات لازم است تا معلمان از بافت سنتی تدریس خارج شوند و به سراغ روش های کاربردی تر بروند.
ما به همین جهت در راستای آموزش شیوه‌های موثر تدریس مقالاتی را آماده کرده ایم. بحث گروهی در واقع به این معنی است که افراد ایده های خود را با همدیگر به اشتراک بگذارند. در بحث های گروهی کلاسی دانش آموزان می‌توانند از ایده های بکر یکدیگر استفاده کنند و همین امر گاهی اوقات منجر به یک خروجی منحصربه‌فرد از کلاس درس خواهد شد.
معمولا در روش تدریس بحث گروهی یک موضوع یا ایده اصلی وجود دارد. همه ی افراد گروه در بحث های گروهی دیدگاه خود را در خصوص آن موضوع خاص مطرح می‌کنند. بحث های گروهی همواره مهارت های رهبری، ارتباطی، رفتار اجتماعی، آداب معاشرت، توانایی گوش دادن، اعتماد به نفس، اطلاعات عمومی، مهارت حل مسئله و… را مورد آزمایش قرار داده و آنها را تقویت می‌کند. بحث گروهی می‌تواند تاثیر زیادی در موفقیت آینده ی فرد هم داشته باشد.
زمانی که افراد از مدرسه وارد دانشگاه می‌شوند، لازم است تا مهارت های مختلفی که مربوط به کارگروهی و حضور در گروه است را یاد بگیرند. حتی این مهارت ها در آینده ی شغلی فرد نیز تاثیرگذار خواهند بود. اگر دانش آموز در مقاطع تحصیلی پایین تر مهارت های کار تیمی و فعالیت در گروه را یاد نگیرد، در آینده مصاحبه های شغلی موفقی نخواهد داشت.
مفهوم گروه در روش تدریس بحث گروهی
قرار نیست که همیشه بحث های گروهی پشت میز مدرسه انجام شود. هنر معلم هوشمند این است که دانش آموزان را در موقعیت های مختلف قرار دهد. برای مثال یک موضوع خاص را انتخاب کند و در حیاط مدرسه از دانش آموزان بخواهد تا در گروه های مختلف ایده‌های خود را بیان کنند. در ادامه جا دارد بحث گروهی و گروه را بیشتر باز کنیم. بحث گروهی از دو واژه ی اصلی تشکیل شده است که می‌خواهیم ویژگی های اساسی هر کدام را بیان کنیم.
در واقع تعریف گروه این است که افرادی بیش از یک نفر هستند و فعالیت هایی را کنار هم انجام می‌دهند. این فعالیت ها معمولا در راستای یک هدف مشترک است. عملکرد کلی گروه ناشی از میزان تعامل و هماهنگی بین اعضای آن است. این مسئله ممکن است در ابتدا برای دانش آموزان کمی چالش برانگیز باشد. اما با گذشت زمان آنها کم کم یاد می‌گیرند که چگونه تعامل درستی با اعضای گروه داشته باشند.
مفهوم بحث گروهی
پس از بررسی گروه به واژه ی بحث در روش تدریس بحث گروهی می‌پردازیم. بحث همان‌طور که واضح است بیان کننده ی تبادل نظر بین دو یا چندین نفر است. معمولا بحث های گروهی به شکل رو در رو انجام می‌شوند. این فرایند گفت و گو بین چندین نفر در گروه معمولا در راستای رسیدن به یک تصمیم یا نتیجه ی خاص است. نتیجه ی بحث های گروهی در کلاس می‌تواند منجر به یک تصمیم، رفع شک، اختلاف نظر، افزایش دانش و… شود.
جالب است بدانید که در برخی از مدارس جهان از قابلیت بحث های گروهی به عنوان یک آزمون استفاده می‌شود. در این آزمون مهارت های ارتباطی، کار تیمی ، مهارت‌های اجتماعی و توانایی رهبری دانش آموز مورد سنجش و ارزیابی قرار می‌گیرد. معمولا دانش آموزانی که در این آزمون مردود می‌شوند، از اعتماد به نفس کافی برخوردار نیستند. همچنین نمی توانند به خوبی صحبت کرده و دیدگاه خود را مطرح کنند.
دانش ها و مهارت های ارتباطی و اجتماعی از مواردی هستند که اگر دانش آموز در آنها ضعیف باشد، باید به فکر درمان آن مشکلات باشد. زیرا این مسائل به طور مستقیم در آینده ی دانش آموزان تاثیرگذار هستند.
فرایندهای لازم در روش تدریس بحث گروهی
در ادامه می‌خواهیم فرایند روش تدریس بحث گروهی را توضیح دهیم. با ما همراه باشید. فرایند بحث گروهی یک نقطه ی آغاز دارد و آن هم اعلام موضوع است. موضوع معمولا در اکثر اوقات توسط معلم کلاس پیشنهاد می‌شود. البته معلم این اختیار را دارد که موضوع را به کمک دانش آموزان و با مشارکت آنان تعیین کند.
موضوع داده شده می‌تواند مربوط به مباحث درسی یا یک موضوع آزاد باشد. قبل از اینکه بحث شروع شود، مدت زمانی به عنوان زمان آماده سازی به دانش آموزان داده می‌شود. هر شرکت کننده در گروه می‌تواند آغاز کننده‌ی بحث باشد. پس از شروع بحث سایر اعضا نیز می‌توانند ادامه‌ی بحث را دنبال کنند. برای اینکه هرج و مرج پیش نیاید معلم باید جلسه کلاس را مدیریت کند.
او لازم است از دانش آموزان بخواهد تا برای مشارکت در بحث ها ترتیب خاصی را پیش بگیرند. یا اینکه دست خود را با علامت اجازه بالا بگیرند تا به آنها مجوز صحبت کردن داده شود. باید به دانش آموزان یاد داده شود که تا پایان اظهار نظر هر کدام از دوستان خود صبر کنند. برای اینکه میزان دقت دانش آموزان کلاس سنجیده شود، معلم می‌تواند در بین بحث ها از مباحث مطرح شده سوالاتی را طرح کند. با این کار دانش آموزان سعی می‌کنند تا با تمام حواس خود در کلاس حضور داشته باشند.
در انتها معلم می‌تواند از دانش آموزان خود که در بحث گروهی شرکت کرده اند بخواهد تا خلاصه ای از مباحث مطروحه و نتیجه گیری آن را بیان کنند. گاهی اوقات بحث های گروهی برای تشویق دانش آموزان با نمره دهی معلم به صورت کیفی و اهدای جایزه یا گزینه های تشویقی همراه است. این موارد می‌توانند اشتیاق دانش آموزان را برای حضور فعالانه در بحث ها افزایش دهند.
مزایای بحث های گروهی
روش تدریس بحث گروهی همواره مزایای زیادی با خود به همراه دارد. کسانی که در گروه مشارکت می‌کنند صحبت کردن در جمع و بیان ایده های خود را یاد می‌گیرند. همین اقدامات اعتماد به نفس دانش آموزان را افزایش می‌دهد. شرکت کنندگان در بحث های گروهی برای اینکه حرفی برای گفتن داشته باشند لازم است تا به صورت عمقی به مسائل توجه کنند. همین امر هم باعث تفکر عمیق می‌شود. بسیاری از دانش آموزانی که برای اظهار نظر دچار تردید هستند به کمک معلم با حضور فعالانه در گروه و به عهده گرفتن مسئولیت می‌توانند مشکل خود را حل کنند.
روش تدریس بحث گروهی باعث می‌شود تا دانش آموزان علاوه بر مباحث مرسوم درسی کار گروهی که یک مهارت اساسی برای هر فردی تلقی می‌شود را یاد بگیرند. بحث گروهی فقط به معنای صحبت کردن و بیان نظر شخصی نیست. بلکه این مهارت همواره مهارت های دیگر که برای زندگی ضروری هستند را تقویت می‌کند. از مهم ترین مهارت هایی که مورد بی توجهی قرار می‌گیرد مهارت گوش دادن است. مهارت شنیداری دانش آموزان در این شیوه از تدریس به بهترین شکل ممکن تقویت خواهد شد.
آموزش بحث گروهی برای دوره ها و مطالب با ویژگی های زیر مناسب است:
- مورد علاقه دانش آموزان شرکت کننده باشد.
- دانش آموز در مورد آن اطلاعات لازم را دارد یا می تواند کسب کند.
- دانش آموز می تواند در این مورد نظرات مختلفی را بیان کند.
مراحل اجرای روش تدریس بحث گروهی
مرحله 1: آماده سازی و برنامه ریزی
- یک موضوع را انتخاب کنید
- زمینه های مشترک را فراهم کنید
- طرح شبکه ارتباطی را تعیین کنید
- افراد را انتخاب کنید و نقش ها را تعیین کنید
مرحله دوم: روش بحث گروهی
- نقش معلم در روش بحث گروهی: فراهم آوردن امکانات – شرکت در بحث – کنترل و هدایت بحث
- مسئولیت های دانش آموزان در بحث های گروهی: نظرات و تجربیات خود را بیان کنند – به بحث ها با دقت گوش دهند – انتظار نداشته باشند که نظرات آنها پذیرفته شود.
مزایا و معایب روش تدریس بحث گروهی
الف) مزایا:
- افزایش اعتماد به نفس دانش آموزان
- مهارت های استدلال و تفکر دانش آموزان را تقویت کنید
- تقویت حس دوستی بین دانش آموزان
- تقویت مدیریت و رهبری دانش آموزان
ب) محدودیت ها:
این روش برای کلاس های شلوغ مناسب نیست.
برای دانش آموزان مقطع ابتدایی مناسب نیست.
