روش تدریس ایفای نقش چیست؟

مقدمه

امروز قصد داریم در این مقاله به بررسی روش تدریس ایفای نقش بپردازیم. تا انتهای مطلب در سایت معلم شو ما را همراهی کنید. این روزها متدهای آموزشی مختلفی توسط معلمان برای طرح درس مورد استفاده قرار می‌گیرند. روش تدریس مدنظر ما شیوه‌ی ایفای نقش است. در ادامه این موضوع را بازتر می‌کنیم. تمرین های مربوط به این شیوه از تدریس فرصت های زیادی را پیش روی دانش آموزان قرار می‌دهند‌. در این موقعیت دانش آموزان نقش یک فرد را به عهده می‌گیرند.

این ایفای نقش توسط دانش آموزان هم می تواند به شکل فردی و هم به شکل گروهی انجام شود. معمولا در سناریوهای پیچیده تر در این سبک، ایفای نقش به شکل گروهی کارایی بیشتری خواهد داشت. در واقع این شیوه نوعی فضای بازی را برای دانش آموزان ایجاد می‌کند. در این فضا آن‌ها می‌توانند شرایط پیچیده، استرس زا، نا آشنا یا بحث برانگیز را تجربه کنند‌. غالبا تمرین های ایفای نقش برای دانش‌آموزان به شکل ارائه های کوتاه است.

ساختار این سبک از آموزش یعنی روش تدریس ایفای نقش برخلاف بازی های مرسوم است. در شیوه ی ایفای نقش معلم می تواند تکالیف پژوهشی از پیش تعیین شده را به دانش آموزان واگذار کند. تدریس به شیوه ی ایفای نقش همواره مزایای زیادی را با خود به همراه دارد‌. این سبک می تواند باعث ایجاد انگیزه در دانش آموزان شود و مشارکت آنان را افزایش دهد.

در این شیوه از سناریوهای دنیای واقعی برای یادگیری بهتر دانش آموزان استفاده می‌شود. در واقع ایفای نقش باعث می شود تا دانش آموزان مهارت هایی مثل مذاکره، کار تیمی، مناظره، متقاعدسازی و… را به خوبی یاد بگیرند‌. مهارت های یاد شده جزء ضروری ترین فاکتورهای ارتباطی در دنیای امروز هستند.

یادگیری عمیق تر با روش تدریس ایفای نقش

روش تدریس ایفای نقش فرصت هایی را فراهم می‌کند تا دانش آموزان بتوانند با یک دید انتقادی هم سن و سالان خود را مورد نقد و بررسی قرار دهند‌. ممکن است زمانی که نام تکنیک ایفای نقش را می‌شنوید، فکر کنید به مهارتی نظیر بازیگری در سینما و تئاتر نیاز است. در حالی که این چنین نیست. آموزگار لازم است تا به پارامترهایی نظیر موقعیت، هدف و موضوع مورد نظر توجه کند. در شیوه ی مذکور به دلیل این که تمرکز بر حواس پنج گانه و ارتباط عاطفی زیاد است، فرآیند یادگیری در دانش آموزان به شکل بهتری انجام خواهد شد. در شیوه ی تدریس یاد شده افراد مختلفی نقش دارند که در ادامه به آن‌ها اشاره خواهیم کرد.

مهره های اصلی روش آموزش ایفای نقش

از مهم ترین مهره های روش تدریس ایفای نقش معلمان یا مسئولین اجرا هستند‌. در حقیقت ایجاد فضای لازم برای به کارگیری شیوه‌ی ایفای نقش بر عهده ی معلم کلاس است. معلم باید امکانات لازم را فراهم کند. همچنین مدیریت اجرا و به بیانی دیگر کارگردانی پروژه را عهده دار است. دسته ی دومی که در زمره ی مهره های شیوه ی تدریس ایفای نقش هستند، خود دانش آموزان یا شاگردانی‌اند که اغلب به صورت داوطلبانه در این پروژه مشارکت می‌کنند‌.

نیازی نیست که ذوق هنری زیادی در این دسته از دانش آموزان دیده شود. همین که آمادگی لازم جهت مشارکت را داشته باشند، کافی است. مهره های دیگر در این پروسه مخاطبان یا همان تماشاگران هستند.

به طور کلی بجز معلم کلاس و دانش آموزانی که منتخب برای مشارکت هستند، سایرین جزء تماشاگران محسوب می شوند. در واقع تماشاگران در طول ایفای نقش دانش آموزان روی صحنه می توانند آنان را ارزیابی کنند. برای مثال پیشنهادات و انتقادات خود را مطرح می‌کنند. تماشاگران در طول نمایش مذکور سوالات و ابهامات خود را مطرح می‌کنند و نمایش را در راستای خواسته ها و نیازهای خود به پیش می‌برند. افرادی که در حال ایفای نقش هستند نیز، تماشاگران را مخاطب صحبت های خود قرار می‌دهند. در این شرایط یک حالت بحث و گفت و گو بین دانش آموزان کلاس اتفاق می‌افتد.

مراحل اجرای روش تدریس ایفای نقش

برای اینکه روش تدریس ایفای نقش به خوبی انجام شود، طی مراحل خاصی ضروری است. در گام اول موضوع مورد نظر باید با مشارکت معلم و دانش آموزان انتخاب شود. پس از انتخاب موضوع لازم است تا آن را به شکل یک نمایش‌نامه نگارش کنند. بعد از آن ‌که متن این نمایش‌نامه آماده شد، باید شرایط و ابزارهای لازم جهت اجرای نمایش تهیه شوند. در گام بعدی نقش هایی که برای انجام نمایش لازم است تعیین و انتخاب می شوند. سپس کسانی که در این فرایند مداخله دارند، تمرین های لازم را انجام می‌دهند.

 گاهی اوقات آموزگاران خوش ذوق به گریم دانش آموزانی که در روند نمایشی شرکت می‌کنند، می‌پردازند. این کار برای دانش آموزان مقاطع ابتدایی بسیار موثر خواهد بود‌. پس از انجام کارهای یاد شده، هدف نمایش به صورت مختصر برای شاگردان باید توضیح داده شود. بعد از طی گام هایی که مورد اشاره قرار دادیم، نوبت به اجرای نمایش می‌رسد. پس از اجرای نمایش نیز کار تمام نمی‌شود. بلکه کیفیت و محتوای نمایش در کلاس مورد بررسی و ارزیابی قرار می‌گیرد.

مزایای روش تدریس ایفای نقش نسبت به سایر روش ها

روش تدریس ایفای نقش نسبت به سایر روش های تدریس دارای محاسنی است که در این قسمت از مقاله آن‌ها را مورد بررسی قرار خواهیم داد. قبل از ورود به بحث از شما دعوت می‌کنیم تا در صورت علاقه‌مندی به آشنایی با خدمات معلم هوشمند سایر مطالب سایت ما را دنبال کنید. زیرا شما را با کاربردی ترین شیوه های تدریس ویژه معلمان دانشگاه فرهنگیان آشنا خواهیم کرد. اینک بحث اصلی را پیگیری می‌کنیم.

در شیوه ی ایفای نقش دانش آموزان شور و شوق فراوانی برای دنبال کردن این سناریوی نمایشی دارند. به همین جهت با علاقه ی خاصی مباحث مطرح شده را گوش می‌دهند و یادگیری به شکل بهتری در آن‌ها انجام می‌شود. با مشارکت در بحث ها، احساسات و توجه خودشان را وارد صحنه می‌کنند و از این طریق احساس فعال بودن و نقش آفرینی به آن‌ها دست می‌دهد.

چنین مسئله‌ای می تواند موجب افزایش و تقویت اعتماد به نفس دانش آموزان شود. زیرا شاگردان خجالتی هم به مرور زمان با مداخله در فرایند تدریس می توانند در بحث های گروهی با هم سن و سالان خود شرکت کنند. در چنین شرایطی دیگر ترس از تنبیه و… از جانب معلم وجود نخواهد داشت. معلمان می‌توانند چنین شاگردانی را کم کم وارد پروسه ی نمایشی کنند. گام های کوچک در طول دوره ی تحصیلی این افراد می‌توانند نقش بسیار مهمی داشته باشند.

علاوه بر مزیت هایی ‌که در روش تدریس ایفای نقش به آن‌ها اشاره کردیم، روش تدریس ایفای نقش گاهی محدودیت هایی را هم ایجاد می‌کند. برای مثال اگر مباحث درسی پیچیده باشند، فراهم کردن شرایط این سبک از تدریس نیازمند صرف وقت زیادی است که ممکن است در تقویم آموزشی نگنجد. به همین جهت بهتر است این شیوه را برای موقعیت های انعطاف پذیرتر مورد استفاده قرار دهیم.

افرادی که در روش تدریس ایفای نقش شرکت دارند عبارت‌اند از:

• معلم یا مسئول اجرا: برنامه ریزی، فراهم کردن امکانات و مدیریت عملیات در اجرای نمایش بر عهده معلم است. در حقیقت او کارگردان نمایش است.
• ایفاگران نقش: دانش آموزانی هستند که به طور داوطلب و یا انتخابی در اجرای نمایش شرکت می‌کنند.
• مشاهده کنندگان: سایر دانش آموزان کلاس جز این دسته به حساب می‌آیند. این افراد در جریان نمایش یا پایان آن می‌توانند درباره عملیات نمایش اظهار نظر، سؤال یا بحث کنند.

در این روش، دانش آموزانی که به ایفای نقش می‌پردازند معمولاً یکدیگر را مخاطب قرار می‌دهند و گفتگو بین آنها شکل می‌گیرد.

روش تدریس ایفای نقش به عنوان یک روش تدریس ریشه در ابعاد فردی و اجتماعی آموزش و پرورش دارد. هدف در این روش این است که دانش آموزان به مفهوم فرد در درون اجتماع پی ببرند و بتوانند تعارض‌های فردی خود را به کمک گروه‌های اجتماعی حل کنند.

در روش تدریس ایفای نقش این امکان وجود دارد که قیاس‌های اصیلی برای موقعیت‌های مسئله دار در زندگی واقعی خلق شوند، و از طریق این باز آفرینی‌ها، دانش آموزان خط مشی زندگی خود را مشخص یا انتخاب کنند.

روش تدریس ایفای نقش می‌تواند به بروز احساسات درونی دانش آموزان کمک کند و آنها را با این احساسات آشنا نماید و در ضمن موجب رهایی آنها گردد.