روش تدریس اکتشافی چیست؟

روش تدریس اکتشافی از انواع روش های کاربردی برای تدریس به شمار می رود. این روش تدریس فقط مختص تدریس درس علوم تجربی نمی باشد و به کمک آن می توان بسیاری از دروس را تدریس کرد. اگر شما تمایل دارید با نحوه این روش تدریس آشنا شوید بهتر است تا پایان مطلب همراه ما باشید.

بررسی روش تدریس اکتشافی

در این روش تدریس باید معلم موقعیت و فرصتی را برای دانش آموزان ایجاد کند که بتوانند به کمک کشف موضوع فرآیند یادگیری را پیش ببرند. هدف اصلی در روش تدریس اکتشافی این است که دانش آموز بتواند به صورتی مستقل و با دریافت راهنمایی های لازم از طرف معلم، مطلب مورد نظر را کشف نماید.

در تدریس به روش اکتشافی آیا باید به دانش آموز راهنمایی هایی داده شود ؟

این سوال ممکن است ذهن بسیاری از معلمین را به سمت خود جلب کند. در پاسخ به این سوال باید بگوییم که راهنمایی کردن دانش آموزان برای کشف مطلب درسی به موارد زیر بستگی دارد :

1. سطح توانایی های دانش آموزان
2. میزان دشواری درس
3. ماده درسی

راهنمایی کردن دانش آموزان در روش تدریس اکتشافی به صورت زیر انجام می شود :

1. بیان اصول درسی و قرار دادن راه حل های مسئله در اختیار دانش آموزان :

روش تدریس اکتشافی برای دانش آموزانی که از نظر درسی ضعیف هستند کاربرد دارد. به کمک اصول درسی و راه حل هایی که در اختیار دانش آموزان قرار داده می شود دانش آموز می تواند پاسخ نهایی مسئله را خیلی راحت تر پیدا کند.

2. بیان اصول :

در این روش تدریس معلم فقط اصولی را برای دانش آموزان بیان می کند. کشف راه حل و پاسخ نهایی بر عهده دانش آموز می باشد.

3. بیان راه حل های مسئله :

در این روش تدریس اکتشافی معلم به بیان راه حل مسئله می پردازد. برخی از دانش آموزان در زمان استفاده از راه حل های ارائه شده توسط معلم خود اصول مسئله را نیز کشف می کنند.

4. یادگیری دانش آموز به صورت مستقل :

این روش تدریس اکتشافی یکی از دشوارترین روش ها می باشد. آموزگار می تواند با توجه به میزان توانایی دانش آموزان هیچ گونه راهنمایی را برای آن ها ارائه ندهد و تمامی مسیر کشف راه حل و اصول درس را بر عهده دانش آموز قرار می دهد.

شایان ذکر است که علاوه بر روش تدریس اکتشافی روش های تدریس زیادی وجود دارند. در صورتی که شما تمایل دارید توانایی و مهارت تان را در زمینه تدریس بالا ببرید می توانید از مجله تخصصی معلم شو کمک بگیرید. خدماتی که در این مجله تخصصی به معلمان و دانشجویان دانشگاه فرهنگیان ارائه داده می شود باعث می شود تا آن ها بتوانند به راحتی نیاز خود را در این وب سایت مرتفع کنند و به اهدافی که در زمینه تدریس موفق دارند برسند.

اصول روش یادگیری اکتشافی

در این روش تدریس معلم باید دانش آموزان را هدایت کند تا بتوانند خودشان با اتکا بر دانش و آموخته هایی که دارند مطالب جدید را کشف کنند. یک معلم هوشمند می تواند از این روش برای یادگیری بهتر دانش آموزان استفاده کند. اگر شما نیز تمایل دارید دروس را به روش اکتشافی تدریس کنید بهتر است اصول زیر را برای این روش تدریس به خاطر بسپارید :

1. در اولین مرحله باید معلم مسئله یا پرسشی را مطرح کند.
2. ایجاد انگیزه در دانش آموزان برای بیان نظریات، راه حل ها و …
3. آزمودن راه حل های پیشنهادی از سوی دانش آموزان
4. آموزگار می تواند برای انجام این روش تدریس از طرح درس های جدید و امکانات مختلف استفاده کند.
5. برای کشف مطلب و راه حل مسائل توسط دانش آموزان نباید آموزگار شتاب زدگی داشته باشد.
6. تشویق دانش آموزان
7. آگاهی از میزان پیشرفت آن ها

مزایای تدریس به روش اکتشافی چیست ؟

از مهم ترین مزایای تدریس به روش اکتشافی می توان به موارد زیر اشاره کرد :

1. افزایش میزان خلاقیت در دانش آموزان :

روش تدریس اکتشافی به دانش آموزان این فرصت را می دهد تا بتوانند ایده ها، آزمون و خطاها را اجراء کنند. در صورتی که یک دانش آموز ایده ای هر چند نادرست را در زمینه کشف مطالب ارائه می دهد بهتر است معلم از ایده وی استقبال کند. با این کار میزان قوه خلاقیت در دانش آموزان افزایش پیدا می کند.

2. افزایش اعتماد به نفس دانش آموزان :

تعامل گروهی دانش آموزان برای کشف مطالب درسی و پیدا کردن راه حلی مناسب برای حل مسائل درسی باعث می شود تا اعتماد به نفس آن ها افزایش پیدا کند.

در روش تدریس اکتشافی از دانش آموزان خواسته می شود تا در نظرسنجی و بحث های گروهی شرکت کند و به بیان نظر خود بپردازد. همانطور که ذکر شد در این روش تدریس دانش آموز برای یافتن راه حل و فراگیری مطلب درسی می تواند آزمون و خطا داشته باشد. در نتیجه میزان جرات و جسارت دانش آموزان برای بیان نظر در جمع بالا می رود.

روش تدریس اکتشافی همچنین باعث می شود تا دانش آموز بتواند جسارت بازگو کردن نظر خود را در حضور جمع پیدا کند. این امر باعث می شود تا دانش آموزان در دوران بزرگسالی نیز به فرد فعال و با اعتماد به نفس بالا تبدیل شوند.

3. افزایش روحیه جستجوگری و مهارت های حل مسئله :

در روش تدریس اکتشافی دانش آموز اجازه برخورد مستقیم با مسئله ها و موضوعات مختلفی درسی را دارد. به همین دلیل این روش روحیه جستجوگری و مهارت های حل مسئله را در دانش آموزان افزایش می دهد.

می توان گفت روش تدریس اکتشافی باعث بهبود اختلالات یادگیری در دانش آموزان می شود. این روش تدریس همچنین در روند شکل گیری شخصیت دانش آموزان نیز دارای تاثیر مثبتی می باشد.

4. افزایش بازدهی دانش آموزان در یادگیری :

در این روش یادگیری دانش آموز به صورت کاملا مستقیم با مسئله آموزشی جدید رو به رو می گردد. بعد از مطالعه مسئله درسی هر دانش آموزی شروع به پرسیدن سوال از خود، تمرکز کردن، تجربه، آزمون و خطا می کند تا بتواند راه حلی مناسب را برای حل مسئله و کشف مطلب درسی پیدا کند. بنابراین می توان گفت یکی از مهم ترین مزایای تدریس به روش اکتشافی افزایش تمرکز و بالا رفتن سطح یادگیری دانش آموزان می باشد.

دانش آموزانی که به کمک روش اکتشافی مطالب را می آموزند یادگیری آن ها بیشتر می شود و بعد از پایان کلاس آموزشی دانش آموز نیاز به مرور مداوم مطالب درسی را ندارد.

5. تدریس به دانش آموزان در محیط فاقد استرس :

روش یادگیری اکتشافی محیط کلاس درس را آرام و به دور از هر گونه استرس می کند. زمانی که دانش آموز راه حلی نادرست را برای حل مسئله درسی بیان می کند دیگر از سوی معلم توبیخ نمی شود. همین امر باعث می شود تا دانش آموز بتواند بدون هیچ گونه استرسی راه حل های جدید را کشف کند و به یادگیری مطالب درسی بپردازد.

روش تدریس اکتشافی برای تدریس به دانش آموزانی که دچار اختلالات رفتاری نظیر اضطراب، خجالت زدگی و … هستند روشی مناسب به شمار می رود.

6. افزایش توانایی ذهنی دانش آموزان :

در روش یادگیری اکتشافی میزان توانایی ذهنی دانش آموزان افزایش پیدا می کند. در نتیجه دانش آموزان می توانند سایر دروس را به راحتی یاد بگیرند.

7. سهولت ایجاد ارتباط بین مطالب برای دانش آموزان :

اگر شما تمایل دارید ایجاد ارتباط بین مطالب و راه حل ها برای دانش آموزان آسان تر شود بهتر است برای تکمیل یادگیری اکتشافی از ابزار، تصاویر و سایر روش های تدریس فعال استفاده کنید.

8. آموختن فنون اکتشاف توسط دانش آموز :

در روش یادگیری اکتشافی دانش آموز روش های اکتشاف مسئله را به خوبی می آموزد. از این فنون در ابعاد دیگر و دروس دیگر نیز می تواند استفاده کند. دانش آموزان در این روش تدریس تمامی آموخته های خود را سازماندهی می کنند به همین دلیل این آموخته ها در ذهن وی ماندگارتر می شوند.

بررسی تفاوت بین تدریس به روش اکتشافی با تدریس به روش نمایشی

در روش تدریس اکتشافی معلم هیچ مطلب درسی را از قبل آماده نمی کند. ولی در روش تدریس نمایشی معلم قبل از رفتن به کلاس طرح درس را آماده می کند.

روش یادگیری اکتشافی دارای چه محدودیت ها و معایبی است ؟

1. از روش تدریس اکتشافی مانند سایر روش های تدریس نمی تواند برای همه دروس، همه مقاطع، همه دانش آموزان و آموزگاران کارایی داشته باشد.
2. یکی از مهم ترین محدودیت های این روش صرف وقت زیاد توسط آموزگار برای یادگیری دانش آموزان است.
3. در این روش تدریس به دانش آموزان در کلاس درس آزادی عمل بیشتری داده می شود بنابراین ممکن است برخی از دانش آموزان محیط کلاس را جدی نگیرند.
4. زمانی دانش آموزان به نتیجه اصلی می رسند که بتوانند میان یافته های خود ارتباط برقرار کنند. اگر دانش آموزان در ایجاد ارتباط بین یافته های خود توانایی لازم را نداشته باشند ممکن است مسیر کشف مطالب درسی به صورت نیمه کاره باقی بماند.

سخن آخر :

در روش تدریس اکتشافی معلم باید به دانش آموزان اکتفا کند در نتیجه معلمین عزیز باید صبر، حوصله و وقت بیشتری را صرف تدریس کنند. این روش باعث افزایش ماندگاری مطالب درسی در ذهن دانش آموزان می‌شود بنابراین بهتر است آموزگاران برخی از دروس را به کمک این روش تدریس نمایند.