یکی دیگر از تصمیم های مهم آموزشی که هر معلم باید بگیرد، مربوط به مقدار و نوع تکلیف شب است که به دانش‌آموزان داده می‌شود. معلم کارآمد با توجه به نوع درس، نیازها و ویژگی دانش‌آموزان برای آن ها تکلیف مشخص می کند. با معلم شو در ادامه مقاله همراه باشید.
پژوهش هایی در مورد تکلیف شب
در پژوهش‌های میان فرهنگی درباره دانش‌آموزان آمریکایی و آسیایی که در این مقاله شرح داده خواهد شد، زمان صرف شده برای تکلیف شب اندازه گیری شده است. دانش‌آموزان آسیایی بیش از دانش‌آموزان آمریکایی برای انجام دادن تکلیف شب وقت صرف می‌کنند. برای مثال، در تعطیلات آخر هفته دانش‌آموزان کلاس اولی ژاپنی به طور متوسط ۶۶ دقیقه صرف انجام‌دادن تکالیف شب خود کرده بودند، در حالی که کلاس‌اولی‌ها آمریکایی فقط 18 دقیقه را به این کار اختصاص داده بودند. همچنین، دانش‌آموزان آسیایی نسبت به دانش‌آموزان آمریکایی نگرشی مثبت‌تر به تکلیف شب داشتند. والدین آسیایی نسبت به والدین آمریکایی خیلی بیشتر به فرزندانشان در انجام تکلیف شب کمک کرده بودند.
در یک پژوهش به این نکته اشاره شده بود که دانش آموزان و کودکان تیزهوش علاقه بسیاری به انجام دادن تکلیف شب دارند، و انجام دادن آن را برای پیشرفت خودشان موثر می دانند.
هریس کوپر بیش از ۱۰۰ پژوهش درباره تکلیف شب را در مدارس آمریکایی تحلیل کرده و نتیجه گرفته است که تکلیف شب اثری ناچیز روی پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دبستانی دارد. کوپر در یکی از پژوهش‌های اخیرش داده‌های مربوط به ۷۰۹ دانش‌آموز پایه دوم تا چهارم و ششم تا دوازدهم را جمع آوری کرده است. در پایه‌های پایین‌تر، رابطه معکوس مشهودی بین مقدار تکلیف شب و نگرش دانش‌آموزان نسبت به آن وجود دارد که معنای آن می‌تواند انزجار کودکان دبستانی از تکلیف شب باشد. ولی در پایه‌های ششم و بالاتر، هرکس که تکلیف شب بیشتری انجام داده، پیشرفت تحصیلی‌اش بیشتر بوده است. ولی نمی‌توان علت و معلول را به طور قطعی و روشن تعیین کرد. آیا دانش‌آموزان خوب تکالیف شب بیشتری انجام داده‌اند چون انگیزه و رقابت داشتند، یا انجام دادن تکالیف شب باعث شده است که بیشتر پیشرفت کنند؟
تکلیف شب خوب چیست؟
نکته کلیدی در این بحث که باید به دانش‌آموزان دبستانی تکلیف شب داده شود یا نه نوع تکلیفی است که برایشان مقرر می‌شود. تکلیف شب خوب چیست؟ به ویژه در مورد خردسالان، تاکید تکلیف شب باید بر پرورش علاقه به یادگیری و برانگیختن مهارت‌های مطالعه باشد. تکلیف‌های کوتاهی که به سرعت تمام شوند، می‌توانند به این هدف بیانجامد. در مورد خردسالان باید از تکلیف‌های شبی که ناتمام می‌مانند یا به قیمت فشار روحی و گریه و اضطراب شدید تمام می‌شوند اجتناب کرد.
تکلیف شب باید فرصتی برای درگیر شدن دانش‌آموزان در جستجو و فعالیت‌های خلاق، مثل بیان تاریخچه خانوادگی خودشان یا تعیین اثرات بوم شناختی روی کسب و کار محله‌شان باشد. آنان می‌توانند به جای حفظ کردن اسامی و تاریخ جنگ‌ها به عنوان تکلیف شب، نامه‌ای از قول یک طرف مخاصمه به طرف دیگر بنویسند و احساسات خود را درباره آنچه میان آنها جدایی انداخته است، بیان کنند.
تکلیف شب باید با فعالیت‌های کلاسی روز بعد رابطه داشته باشد تا دانش‌آموزان دریابند که تکلیف شب معنایی دارد و فقط نقشه‌ای برای آزار آنان نیست! تکلیف شب همچنین باید نقطه ی تمرکزی داشته باشد. از دانش‌آموزان نخواهید که بخشی از داستانی را که در کلاس می‌خوانید، به اختیار بنویسید. بلکه از آنان بخواهید شخصیتی را برگزینند و توضیح دهند که چرا آن‌گونه که در داستان آمده، رفتار کرده است.
چند رهنمود در مورد تکلیف شب
- اگر تکلیف شب تقسیم و در طول دوره مشخص به تدریج انجام شود، اثر بخش تر از یکباره انجام دادن آن خواهد بود. برای مثال، حل مسئله ریاضی در هر شب به مدت ۵ شب، بهتر از حل ۵۰ مسئله در تعطیلات آخر هفته است.
- اثر تکلیف شبی که برای ریاضی، خواندن و ادبیات مقرر می‌شود، بیشتر از اثر تکلیف شب مربوط به علوم و علوم اجتماعی است.
- برای دانش آموزان پایه‌های میانی، یک یا دو ساعت انجام دادن تکلیف در هر شب، بهترین نتیجه را می‌دهد. دانش آموزان دبیرستانی از ساعاتی بیشتر از این بهره می‌برند، ولی معلوم نیست حداکثر این زمان چند ساعت باید باشد.
تکلیف شب از دید دانش آموزان
علی دانش‌آموز پایه ی پنجم:
تکلیف شب همیشه من را اذیت می‌کند. چرا در خانه هم باید مشق بنویسم؟ اندازه کافی در مدرسه می‌نویسم. مشق شب چند تا هم خوبی دارد. کسی دور و برت سر صدا نمی‌کند و هر وقت دلت خواست آن را می‌نویسی. این‌جور تحصیلات آدم را به دانشگاه می‌رساند. تکلیف شب عاقبت خوبی دارد.
چرا تکلیف شب در مدارس ابتدایی اثر ناچیزی دارد، در حالی که در متوسطه اثربخش است؟
در پایه‌های بالاتر، تعیین تکالیفی که متمرکزتر و مفصل‌ترند و دانش‌آموزان را به ادغام و کاربرد معلوماتشان وامی‌دارند – آن نوع تکلیف شبی که یادگیری را تقویت می‌کند – آسان‌تر است. همچنین در دوره متوسطه، دانش آموزان تکلیف شب را به عنوان کاری روزمره پذیرفته‌اند. دانش آموزان متوسطه کار سخت پس از مدرسه و داشتن مهارت‌های مطالعه خوب را بیشتر پذیرفتند.
بعضی از روانشناسان تربیتی معتقدند که دلیل بی اثر بودن تکلیف شب در مدارس ابتدایی، این است که تکالیف بیش از حد بر محتوای درس متمرکزند و تاکید زیادی بر شکل دادن به نگرش مثبت نسبت به مدرسه، پشتکار و انجام دادن مسئولانه تکالیف ندارد. آنان معتقدند که تکلیف شب فی‌نفسه برای دانش آموزان مفید نیست، بلکه فرصتی است برای آنکه از آنان خواسته شود قبول مسئولیت کنند. معلم‌ها و والدین می‌توانند با استفاده از تکلیف شب به کودکان پایه‌های اول و دوم ابتدایی کمک کنند که در تعیین هدف دنبال کردن آن موفق شوند.
تکلیف شب می‌تواند ابزاری ارزشمند برای افزایش یادگیری، به ویژه در دوره اول و دوم متوسطه باشد. ولی با معنا ساختن تکلیف شب، نظارت بر آن، دادن پس فرست درباره آن به دانش آموزان و درگیر کردن والدین در کمک به فرزندانشان بسیار مهم است. در بررسی اخیری که درباره پژوهش‌های مربوط به درگیری والدین در تکلیف شب صورت گرفته، این نتیجه به دست آمده است که بسیاری از والدین می‌خواهند که بیشتر درباره هدف‌های یادگیری معلم‌ها از تکلیف شب و توصیه‌های آنان درباره راه‌های کمک به فرزندانشان در یادگیری و پیشرفت اطلاعات داشته باشند.
منبع اصلی این مقاله: 1-کتاب روانشناسی تربیتی سانتراک است. 2-کتاب روانشناسی پرورشی دکتر سیف
شما معلم عزیز هم چند رهنمود برای تعیین تکلیف شب برای دانش آموزان پیشنهاد کنید.
