شناخت اختلالات یادگیری در کودکان

اختلالات یادگیری چیست؟

یکی از مشکلاتی که ممکن است در دانش‌آموزان به شکل‌های مختلفی نمود پیدا کند، اختلالات یادگیری یا ناتوانی در امر یادگیری می‌باشد. در مواجهه با اختلالات یادگیری کودکان نقش معلم کارآمد و آموزش و پرورش اصولی اهمیت بسیار بالایی دارد. یک معلم کارآمد در امر آموزش و پرورش که از تجربه کافی در این زمینه برخوردار است، به خوبی می‌داند که اختلالات یادگیری در همه موارد مرتبط با استعداد، هوش و انگیزه کودکان نیست، و روش آموزش به دانش آموزان کم توان ذهنی با روش تدریس به سایر دانش آموزان فرق دارد.

در واقع برچسب خنگ یا تنبل برای کودکانی که دارای مشکلاتی در یادگیری می‌باشند، اشتباه محض است. زیرا این کودکان نیز در اکثر موارد از هوش کافی برخوردار می‌باشند. اما نحوه دریافت اطلاعات و پردازش مفاهیمی که از دنیای بیرون به دست می‌آورند، با دیگر کودکان متفاوت می‌باشد.

در این مقاله از سری مقالات معلم شو با شایع‌ترین اختلالات یادگیری و روش‌های درمان آن آشنا خواهیم شد. یک معلم باید با انواع اختلالات یادگیری آشنایی داشته باشد و در نوع تکلیف شب که به دانش‌آموزان می‌دهد یا در اداره کلاس درس آنها را تأثیر دهد. م

به بیان ساده‌تر می‌توان گفت که بروز اختلالات یادگیری در کودکان و یا حتی بزرگسالان به این دلیل است که نحوه درک آن‌ها از عوامل محیطی با سایر افراد فرق دارد. به طوری که نوع دید و شنوایی این افراد با دیگران دارای تفاوت های زیادی است. به همین علت ممکن است در بدو آموزش مفاهیم و مهارت های جدید دچار مشکلاتی باشند.

انواع اختلالات یادگیری بسیار متفاوت است. فردی با ناتوانی‌های خفیف ممکن است بتواند با حداقل حمایت به طور مستقل زندگی کند، درحالی‌که فردی با ناتوانی شدید و عمیق ممکن است به مراقبت 24 ساعته و کمک در انجام بیشتر مهارت‌های زندگی روزمره نیاز داشته باشد.

ناتوانی یادگیری توسط وزارت بهداشت به‌عنوان “کاهش قابل‌توجه توانایی در درک اطلاعات جدید یا پیچیده، یادگیری مهارت‌های جدید (اختلال هوش)، با کاهش توانایی مقابله مستقل (اختلال در عملکرد اجتماعی) که قبل از بزرگسالی شروع شده است، تعریف می‌شود. .

گاهی اوقات، اصطلاح “تأخیر رشد جهانی” (GDD) برای توصیف ناتوانی یادگیری استفاده می‌شود. GDD وضعیتی را توصیف می‌کند که بین تولد تا سن 18 سالگی رخ می‌دهد که مانع از رسیدن کودک به نقاط عطف اصلی رشد مانند یادگیری برقراری ارتباط، پردازش اطلاعات، به‌خاطر سپردن چیزها و سازماندهی افکار خود می‌شود.

از رایج ترین مواردی که در زمینه اختلالات یادگیری مشاهده می‌شود، می‌توان به مشکلات خواندن، نوشتن، حل مسائل ریاضی، گفتار، استدلال و تحلیل اطلاعات شنیداری اشاره داشت. همچنین کودکی که در انجام تکالیف شب خود دچار مشکل است و به تنهایی قادر به انجام تکالیف نیست نیز به نوعی درگیر اختلالات یادگیری می‌باشد. اما در صورتی که صبر و حوصله به خرج بدهید، ملاحظه خواهید نمود که این کودکان نیز توانایی کسب موفقیت در زمینه های مختلف را دارند.

شاید در ابتدا دریافتن و پذیرفتن این که کودک یا دانش‌آموز دچار اختلالات یادگیری می‌باشد، کمی مشکل باشد. اما حتی با فهمیدن این که کودک در برخی از زمینه های دارای اختلال یادگیری می‌باشد نیز جای نگرانی نیست. زیرا در تمامی کودکان با در پیش گرفتن سبک درستی از آموزش، می‌توان کودک را در مسیر درست موفقیت قرارداد.

دیسپراکسییا

دیسپراکسیا که در اصطلاح اختلال هماهنگی رشدی نیز نامیده می‌شود، نوعی اختلال مغزی محسوب می‌شود. این اختلال مستقیماً بر مهارت های حرکتی افراد اثرگذار می‌باشد. کودکانی که با این اختلال درگیر هستند، ممکن است در هماهنگی و تعادل خود دچار مشکل باشند. به عنوان مثال کودکی که به سختی مراحل چهار دست و پا رفتن، به تنهایی غذا خوردن و به تنهایی لباس پوشیدن را گذرانده است، ممکن است دچار اختلالات یادگیری از این نوع باشد. همان طور که عنوان شد بهره هوشی کودک به هیچ عنوان در مهارت های حرکتی و اختلال یادگیری کودک نقشی نخواهد داشت.

اختلالات یادگیری در خواندن یا دیسلکسیا

یکی دیگر از اختلالات یادگیری رایج در کودکان خوانش پریشی یا دیسک سیاه می‌باشد. کودکان مبتلا به این اختلال در تشخیص صداها و یا ارتباط صدای کلمات، با مشکل روبرو می‌شوند. این اختلال در قسمت‌هایی از مغز که به پردازش زبان کودک مربوط می‌شود، وجود دارد. اکثر کودکان با دریافت برنامه‌های آموزشی مخصوص به خوبی بر این اختلال غلبه می‌کنند.

اختلال یادگیری در نوشتن یا دیسگرافیا

یکی دیگر از اختلالات یادگیری که در سال‌های اول دبستان بیشتر نمود پیدا می‌کند، اختلال در نوشتار می‌باشد. کودکی که مدام کلمات نا مفهومی را می‌نویسد و غلط های املایی زیادی دارد، به احتمال زیاد با اختلال دیسگرافیا مواجه است. این اختلال نیز در سنین کم با آموزش های مناسب و مشاوره روان شناسان قابل درمان می‌باشد.

روش های درمان اختلالات یادگیری

یکی از اساسی‌ترین و مهم‌ترین عوامل در درمان اختلالات یادگیری کودکان، تشخیص زود هنگام آن است. زیرا در صورت گذشت زمان این اختلال‌ها توسعه پیدا کرده و شدیدتر می‌شوند. پیشرفت این اختلالات ممکن است با اضطراب، افسردگی، کاهش اعتماد به نفس و خستگی‌های مزمن همراه شود. درمان اختلالات در یادگیری امری تخصصی است و نیاز به بررسی دقیق نوع اختلال و داشتن مهارت و تجربه لازم دارد. در برخی از مراکز با وجود یک معلم کارآمد در آموزش و پرورش، خدمات ویژه‌ای برای کودکان مبتلا به اختلال یادگیری ارائه می‌گردد. در صورتی که با اطلاع از بروز این اختلالات زمان بیشتری را صرف آموزش، آزمون‌ها و ارتباط مؤثر با کودک نماییم نتایج بهتری در امر یادگیری کودک حاصل می‌شود. در برخی موارد که اختلالات افسردگی و یا اضطراب شدید با اختلال در یادگیری همراه می‌شود، روش های دارو درمانی نیز می‌تواند در افزایش انگیزه و تمرکز کودک مؤثر واقع شود.

یکی از مهم‌ترین مباحث برای مقابله با اختلالات یادگیری، یکپارچه سازی اطلاعات است. منظور از یکپارچه سازی اطلاعات این است که اطلاعات دریافتی توسط مغز در سه مرحله پردازش می‌شوند. این سه مرحله عبارت‌اند از: توالی، چکیده سازی و سازماندهی. اولین مرحله پردازش، توالی است که به معنای مرتب سازی و قرار دادن ترتیب درست برای درک صحیح اطلاعات می‌باشد. مرحله بعدی که چکیده سازی نام دارد، به معنای ایجاد معنی از اطلاعات می‌باشد. در این مرحله بایستی معنی اطلاعات دریافت شده درک شود. آخرین مرحله ساماندهی می‌باشد. این مرحله مستقیماً به توانایی مغز در استفاده از اطلاعات برای شکل گیری کامل افکار اشاره دارد.

هر کودک ممکن است که در یک یا چند مورد از مراحل پردازش اطلاعات دچار ضعف باشد که منجر به ایجاد اختلالات یادگیری می‌شود. به عنوان مثال کودکی که در ضرب و شمارش دچار مشکل است، در مرحله اول پردازش یعنی توالی ضعف دارد. در واقع مهم‌ترین مرحله برای یادگیری موضوعاتی مانند ضرب، شمارش، الفبا و فصل‌ها داشتن توانایی لازم برای مرتب سازی اطلاعات می‌باشد.

توجه به عواطف کودکی که دارای اختلالات یادگیری است از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. طبیعتاً وقتی کودک در زمینه‌ای ضعف دارد که دیگر همسالان او به راحتی قادر به انجام آن مهارت ها هستند، دچار یاس و نا امیدی می‌شود؛ بنابراین حتماً توجه داشته باشید چه به عنوان معلم و چه در مقام والدین کودک به هیچ عنوان از سرزنش کردن و مقایسه کودک با دیگر همسالانش استفاده نکنید.